ویندوز سرور چیست و چه تفاوتی با ویندوز دارد؟

اگر از جمله کاربران عادی کامپیوتر باشید، حتماً با ویندوز آشنا هستید؛ اما آیا می‌دانستید که مایکروسافت در خط تولید سیستم‌عامل‌هایش یک خط تولید مربوط به ویندوز سرور دارد؟

بیایید نگاهی به تفاوت‌های ویندوز سرور و ویندوز معمولی بیندازیم. در ادامه خواهید دید ویندوز سرور شامل چه چیزهایی می‌شود، چه چیزهایی در آن کنار گذاشته شده، و چرا تا این حد متفاوت است.

ویندوز سرور چیست؟

در صورتیکه تا به حال درباره ویندوز سرور چیزی نشنیده‌اید، ما ابتدا برایتان توضیح می‌دهیم ویندوز سرور چیست. ویندوز سرور یک خط تولید از سیستم‌عامل‌هایی است که مایکروسافت اختصاصاً برای استفاده به روی یک سرور تولید می‌کند. این بدین معناست که تقریباً در همه موارد، ویندوز سرور برای مصرف سازمانی و تجاری استفاده می‌شود.

مایکروسافت، نام ویندوز سرور را از زمانی که در آوریل ۲۰۰۳ ویندوز سرور ۲۰۰۳ را رونمایی کرد بر سر زبان‌ها انداخت. هرچند، حتی پیش از این هم نسخه‌های سرور ویندوز موجود بودند. به‌عنوان مثال، Windows NT 4.0 هم برای استفاده عادی هم استفاده به‌عنوان سرور موجود بود.

مقاله مرتبط: سرور اختصاصی چیست؟

تقریباً در تمامی موارد، مصرف‌کنندگان معمولی نیازی به نگرانی درباره ویندوز سرور ندارند. چرا که شما به‌عنوان یک کاربر معمولی این نسخه از ویندوز را در فروشگاه‌ها پیدا نخواهید کرد یا به‌طور تصادفی نمی‌توانید آن را اشتباهی به‌جای نسخه استانداردی که می‌خواهید دانلود کنید. اما همیشه داشتن اطلاعات درباره آن می‌تواند مفید باشد.

ویندوز سرور در مقابل ویندوز معمولی: نکات اولیه

با یک نگاه اجمالی، احتمالاً تشخیص تفاوت بین ویندوز سرور و ویندوز معمولی کار دشواری باشد. دسکتاپ هر دو یک شکل است و شامل یک تسک بار، آیکون‌های روی دسکتاپ و دکمه استارت می‌شود.

هر نسخه ویندوز سرور با یک نسخه مصرف‌کننده ویندوز مطابقت دارد. مثلاً ویندوز سرور ۲۰۰۳ نسخه سرور ویندوز XP است. نسخه‌های فعلی شامل ویندوز سرور ۲۰۱۶، که بر اساس نسخه به‌روز شده ویندوز ۱۰ بنا شده، و ویندوز سرور ۲۰۱۹ می‌شود.

از آنجایی که ویندوز سرور و ویندوز هر دو به‌نوعی از یک نوع کد ساخته شده‌اند،  شما می‌توانید عملکردهای یکسان بسیاری را به روی هر دو انجام دهید. می‌توانید برنامه‌هایی نظیر مرورگرها یا ویرایشگرهای عکس را در ویندوز سرور دانلود و نصب کنید، همچنین بسیاری از برنامه‌های اولیه ویندوز معمولی نظیر Notepad در ویندوز سرور هم وجود دارند. هرچند، تفاوت‌های این دو نسخه ویندوز از شباهت‌هایشان بیشتر است. مروری به این تفاوت‌ها خواهیم داشت.

ویندوز سرور دارای نرم‌افزار مدیریت سازمانی است

از آنجایی که ویندوز سرور برای مصرف تجاری روی کار آمده، بسیاری از نرم‌افزارهای سازمانی نیز به روی آن وجود دارد. با ابزار زیر یک سرور می‌تواند نقش‌های مختلفی را ایفا کند:

• Active Directory: Active Directory یک سرویس مدیریت کاربر است که به یک سرور این امکان را می‌‌دهد همانند یک کنترل‌کننده دامنه عمل کند. به‌جای اینکه به یک کامپیوتر لاگین کنید، کنترل‌کننده دامنه تمام اعتبارهای حساب کاربری را مدیریت می‌کند.
• DHCP: پروتکل تنظیمات پویای میزبان (Dynamic Host Configuration Protocol) که به اختصار با نام DHCP خوانده می‌شود، یک پروتکل است که به یک سرور اجازه می‌دهد به‌طور اتوماتیک آدرس IP را به تمامی دستگاه‌های شبکه اختصاص دهد. در خانه، احتمالاً این روتر (یا مودم) است که این کار را برایتان انجام می‌دهد. اما در یک تنظیمات تجاری، کارکنان IT می‌توانند از عملکرد DHCP بهره‌مند شوند.
• File and Storage: یکی دیگر از کاربردهای متداول، داشتن یک سرور فایل برای یک شرکت است. این کار به شما این امکان را می‌دهد اطلاعات مهم را در یک موقعیت مرکزی قرار دهید و مشخص کنید چه کسی می‌تواند به چه اطلاعاتی دسترسی پیدا کند.
• Print Services: اگر در یک شرکت چندین پرینتر داشته باشید، زمان زیادی از کارمند بخش IT خواهد گرفت تا هر یک از این پرینترها را برای یک کامپیوتر تعریف کند. تنظیم کردن یک سرور چاپ به شما این امکان را می‌دهد به‌راحتی پرینترها را به کامپیوترهای مختلف متصل کنید و انجام کارهای بیهوده را کاهش دهید.
• Windows Update Services: اغلب مواقع شرکت‌ها نمی‌خواهند آپدیت‌های ویندوز بلافاصله رخ دهند. با تنظیم یک سرور به‌عنوان کنترل‌کننده آپدیت ویندوز، می‌توانید آپدیت‌های تمامی کامپیوترها را از طریق یک سرور انجام دهید و قوانینی را برای نحوه عملکرد آن‌ها تنظیم کنید.

این‌ها فقط چند کار کوچکی است که ویندوز سرور می‌تواند انجام دهد. اغلب، یک شرکت بیش از یک سرور دارد و نقش‌های بالا را در بین چند دستگاه تقسیم می‌کند.

نسخه‌های معمولی و استاندارد ویندوز این قابلیت‌ها را به همراه ندارند. برای اینکه چنین کارهایی را به روی یک ویندوز معمولی انجام دهید باید ابزار دیگری به روی ویندوز خود نصب کنید اما در نهایت تا این حد قدرتمند نخواهند بود.

ویندوز سرور محدودیت‌های سخت‌افزاری کمتری دارد

بیشتر مردم نگران حداکثر مقدار RAM که می‌توانند روی کامپیوتر خود قرار دهند نیستند. ویندوز ۱۰ پرو به شما این امکان را می‌دهد تا ۲ ترابایت RAM روی کامپیوتر خود داشته باشید. هرچند بیشتر کاربران ویندوز به رم بالاتر از ۳۲ گیگابایت نیازی ندارند، بنابراین نصب یک رم یک ترابایتی برایشان حتی احمقانه به نظر می‌رسد.

حالا با دانستن این نکته، باور می‌کنید ویندوز سرور تا ۲۴ ترابایت رم را پشتیبانی می‌کند؟ همچنین به شما این امکان را می‌دهد که تا ۶۴ سوکت CPU استفاده کنید که خیلی بیشتر از دو سوکتی است که ویندوز ۱۰ پرو پشتیبانی می‌کند.

شاید مسخره به نظر برسد، اما دلایل خوبی برای داشتن این سخت‌افزارهای با قدرت بالا وجود دارد. یک سرور می‌تواند عملکرد مهم و سنگینی را برای صدها نفر در یک شرکت و سازمان انجام دهد، بنابراین باید بسیار قدرتمند باشد. به‌عنوان مثال، یک سرور که ده‌ها ماشین مجازی را اجرا می‌کند نیاز به RAM زیادی دارد تا بتوانند عملکرد همه آن‌ها را بدون هیچ مشکلی به‌طور هم‌زمان در کنترل خود بگیرد.

ویندوز سرور ویژگی‌های کاربری قدرتمند نظیر Command Prompt و سایر ابزارهای مدیریتی را هنوز هم همراه دارد. هرچند، نسخه‌های سرور ویندوز بسیاری از ویژگی‌های باکیفیتی که ویندوز ۱۰ دارد را کنار گذاشته است.

به‌عنوان مثال، ویندوز سرور ۲۰۱۶ و ۲۰۱۹ دیگر Microsoft Edge، Microsoft Store، Cortana و سایر ویژگی‌های قابل استفاده و مفید ویندوز ۱۰ را ندارند. همچنین نمی‌تواند با اپلیکیشن‌هایی نظیر Your Phone همراه شوند، همچنین شما هم نمی‌توانید لینوکس ترمینال را به روی ویندوز سرور فعال کنید.

مقاله مرتبط: لینوکس چیست و چه کاربردهایی دارد؟

سیستم‌عامل‌های سرور به شما اجازه ورود با حساب کاربری مایکروسافت را نیز نمی‌دهند. از آنجایی که برای استفاده سازمانی طراحی می‌شوند، بنابراین شما به ابزار مصرف‌کننده به روی سیستم‌عامل سرور نیاز ندارید.

بعلاوه، برخی از برنامه‌ها قبل از نصب شدن چک می‌کنند آیا شما از ویندوز سرور استفاده می‌کنید یا خیر. در برخی مواقع، برنامه‌ها به روی نسخه سرور ویندوز کار نخواهند کرد.

ویندوز سرور همچنین به‌طور پیش‌فرض محدودیت‌های خاص خودش را دارد. مثلاً به‌طور پیش‌فرض از مرورگر Internet Explorer استفاده می‌کند، اما تنظیمات آن محدودیت بیشتری نسبت به این مرورگر به روی ویندوز معمولی دارد. این مسئله منطقی به نظر می‌رسد، چرا که به خطر افتادن سرور در مقایسه با یک سیستم خانگی بسیار فاجعه‌بارتر خواهد بود.

ویندوز سرور قیمت‌های متفاوتی دارد

همان‌طور که از یک محصول سازمانی انتظار دارید، ویندوز سرور هم ارزان نیست. این نسخه از ویندوز بسیار گران‌تر از نسخه مصرف‌کننده آن است که با توجه به نیاز کاربر در انواع مختلفی ارائه می‌شود.

صفحه قیمت مایکروسافت ویندوز سرور ۲۰۱۹ به شما خواهد گفت بابت خرید این نرم‌افزار چه مبلغی باید پرداخت کنید. با توجه به اینکه چند نفر به این سرور دسترسی خواهند داشت، باید CAL (یا مجوزهای دسترسی مشتری) نیز خریداری کنید تا بتوانید از خدمات این محصول به‌طور قانونی استفاده کنید.

شرکت‌ها معمولاً ویندوز سرور را به روی یک سرور فیزیکی داخلی، که قابلیت‌های سخت‌افزاری بهتری دارد، نصب می‌کنند. هرچند، شما همچنین این امکان را نیز دارید که ویندوز سرور را به روی یک سرویس  cloud همانند Azure نیز راه‌اندازی کنید.

این کار به شما اجازه می‌دهد مسئولیت نگهداری یک سرور فیزیکی را به یک ارائه‌دهنده ابری (cloud provider) همانند مایکروسافت واگذار کنید. بعلاوه، این کار شرکت‌ها را قادر می‌سازد به‌جای پرداخت یک‌باره هزینه برای یک سرور جدید، هزینه آن را بین دفعات اشتراک بابت آپگرید کردن تقسیم کنند. اینکه کدام روش بهتر است بستگی به نیازهای خاص سازمان دارد.

حالا شما ویندوز سرور را می‌شناسید

در نهایت، اگرچه ویندوز سرور و ویندوز معمولی هر دو کد و شکل ظاهری یکسانی دارند، اما استفاده آن‌ها کاملاً متفاوت است.

نسخه مصرف‌کننده ویندوز ۱۰ طوری طراحی‌شده که نیازهای حداکثری کاربر را برطرف کند؛ اما شامل نرم‌افزارهایی که برای استفاده سازمانی طراحی‌شده‌اند نمی‌شود. در عین حال، ویندوز سرور اصلاً نگران زیبا بودن نیست. هدف اصلی آن اجرای چندین خدمات به یک کاربر سازمانی است.