راهنمای مطالعه
آیا تابه‌حال برای شما پیش‌آمده که به خودتان بیاید و ببینید تا دیروقت مشغول به کار بوده‌اید؟ انگار که ساعت‌ها در یک چشم به هم زدن گذشته‌اند. بااینکه از صبح چیزی نخورده‌اید، احساس گرسنگی نمی‌کنید. تنها برای چای ریختن از پشت میزتان بلند شده‌اید و حتی در همان دقایق کوتاه هم ذهنتان درگیر کار بوده است. انگار بااحساس خستگی بیگانه هستید.
به‌جای اینکه منتظر اتمام ساعت کاریتان باشید، مشتاقانه به سمت میزکارتان می‌روید. وقتی ساعت کارتان تمام می‌شود هم احساس خستگی نمی‌کنید و به کارتان ادامه می‌دهید. حتی شاید احساس کنید انرژی شما افزایش پیداکرده. حس می‌کنید خلاقانه کار می‌کنید و خروجی کارتان بیشتر شده است.
تبریک می‌گوییم. شما جریان انرژی را پیدا کردید.
جریان انرژی یا Flow چیست؟
این مفهوم که اولین بار توسط روانشناسی به نام Mihály Csíkszentmihályi مطرح شد، به معنی حالتی ذهنی است که فرد احساس می‌کند با بیشترین تمرکز ممکن درگیر کارش است، از آن لذت می‌برد و احساس می‌کند از همیشه پرانرژی‌تر شده است. به‌طور خلاصه Flow یا جریان انرژی یعنی غرق شدن در کاری که انجام می‌دهید. جریان انرژی می‌تواند در انواع مختلفی از فعالیت‌ها اتفاق بیافتد. این مفهوم روانشناسی مثبت‌گرایانه در زمینه‌های متعددی همچون تحصیلات، موسیقی، ورزش و حتی بازی‌های ویدیویی کاربرد پیداکرده است.
ببینید: گفتگوی میهای چِکسِنتمیهایْ راجع به «فِلو» (لحظات فوق العاده نشاط انگیز) – با زیر نویس فارسی
اتفاق خوشایندی خواهد بود اگر این جریان انرژی در انجام وظایف حرفه‌ای پدیدار شود. وقتی کسی در این حالت ذهنی پرانرژی قرار بگیرد می‌تواند کارهای بیشتر و بهتری را در زمان کمتری انجام دهد. فرد در این حالت، خودش را از یاد می‌برد و توجه، انرژی و مهارت‌هایش در کنار هم قرار می‌گیرند. شما نمی‌توانید این حالت را نگه‌دارید یا آن را بخرید. هیچ راهی وجود ندارد بتوانید جریان انرژی را به میل خودتان تکرار کنید. این اتفاق خارج از اراده شماست.
چگونه لحظات فوق العاده نشاط انگیز را ایجاد کنیم؟
شاید بپرسید مگر می‌توان این حالت ذهنی را ایجاد کرد؟ البته که وقتی از انجام کاری لذت می‌برید، این جریان انرژی به‌صورت طبیعی به وجود می‌آید اما یک‌لحظه فکر کنید چه می‌شد اگر می‌توانستید آن را با میل و انگیزه خودتان ایجاد کنید. هیچ می‌دانید کارآمدی شما در این حالت ذهنی تا چه حد می‌تواند افزایش پیدا کند؟ همین‌جاست که به این نتیجه می‌رسید کاش می‌توانستید هر زمان که می‌خواهید، جریان انرژی را به وجود بیاورید.
هیچ راه قطعی‌ای برای ایجاد این حالت ذهنی وجود ندارد اما روش‌هایی وجود دارد که می‌توانید با انجام آن‌ها، ذهنتان را تشویق کنید چنین جریانی بسازد.
۱. کاری که در دست انجام دارید را بشناسید
اول باید بدانید چه‌کاری باید انجام دهید و خروجی این کار قرار است چه چیزی باشد. سپس باید به توانایی و مهارت خود در انجام این وظایف واقف شوید.
برای این کار باید پیش از انجام وظایفتان، درباره آن‌ها اطلاعات لازم را کسب کنید. هر چه می‌توانید درباره این وظایف تحقیق کنید و سپس به انجام آن‌ها بپردازید تا مجبور نباشید در خلال کار دائماً سؤال بپرسید چراکه این وقفه‌ها می‌توانند جریان انرژی را مختل کنند.
۲. حواستان پرت نشود
بزرگ‌ترین عامل اختلال در جریان انرژی، حواس‌پرتی است. صدای زنگ گوشی‌تان را کم و هشدارهای ایمیل و شبکه‌های اجتماعی را غیرفعال کنید. با این تمهیدها عوامل حواس‌پرتی که در کنترل شما هستند را کاهش می‌دهید. متأسفانه کنترل وضعیت و جو محل کار در دستان شما نیست و به‌خصوص اگر محل کارتان شلوغ باشد، حواس‌پرتی اجتناب‌ناپذیر است. در این صورت بهتر است پیش از شروع به کار از همکارانتان بپرسید اگر کاری با شما دارند همین حالا بگویند. سپس مؤدبانه از آن‌ها درخواست کنید که در حین انجام کار مزاحم شما نشوند. تقویم را هم غیرفعال کنید تا در آن ساعت‌ها برایتان جلسه ترتیب داده نشود. سعی کنید چند ساعت مفید برای انجام کارتان تنظیم کنید.
۳. راحت باشید
ناراحتی و درد مانع تمرکز حواس می‌شود. لباسی بپوشید که در آن احساس راحتی می‌کنید. روی صندلی استاندارد و راحت بنشینید و ابزارهای موردنیازتان مانند کاغذ، خودکار، لپ‌تاپ یا هر ابزار دیگری که لازم دارید را نزدیک و در دسترس خود بگذارید.
۴. گرسنه نمانید
گرسنگی و تشنگی هم مانند ناراحتی و درد مانع تمرکز هستند. پیش از شروع کار حتماً یک وعده سالم و به مقدار کافی صرف کنید. غذاهای حاوی اسید چرب امگا۳ مانند ماهی و تخم‌مرغ و همچنین خوراکی‌هایی مانند غلات، میوه و سبزی‌ها برای مغز مفید هستند. این غذاها انرژی و ویتامین موردنیاز بدن شما را تأمین می‌کنند تا بتوانید به‌خوبی فکر کنید.
۵. آب بنوشید
تقریباً %۷۸ ساختار مغز انسان را آب تشکیل داده است. کم‌آبی بدن حتی به میزان اندک هم می‌تواند تأثیر منفی روی عملکرد مغز شما داشته باشد. یک بطری آب و کمی نوشیدنی حاوی الکترولیت مثل آب‌میوه یا نوشیدنی ورزشی روی میزتان داشته باشید. حتی‌الامکان نوشیدنی حاوی قند مصرف نکنید مخصوصاً اگر سابقه افت فشار و قند خون دارید.
۶. منظره اطرافتان مهم است
سعی کنید محیط اطرافتان جالب و جذاب باشد. اگر اجازه دارید، دیوارها را رنگ‌آمیزی کنید و از وسایل دکوراتیو الهام‌بخش استفاده کنید. اگر هم اجازه دخل و تصرف در محیط را ندارید، حداقل کاری که می‌توانید انجام دهید این است که میز کارتان همیشه تمیز و مرتب باشد و یک عکس خانوادگی از عزیزانتان را جلوی چشمتان بگذارید.
مقاله مرتبط: میز کار خلاقانه چه ویژگی‌هایی دارد؟
۷. به موسیقی گوش دهید
شلوغی محیط کار ممکن است برای برخی انرژی‌بخش باشد درحالی‌که بعضی دیگر احساس کنند در محیط آرام می‌توانند بهتر کار کنند. البته لازم نیست در محیطی با سکوت مطلق قرار بگیرید بلکه تنها باید متوجه شوید با چه سطحی از صدای اطراف هنوز هم می‌توانید به‌خوبی کارکنید. برای این کار از هدفون کمک بگیرید.
قطعات آشنای موسیقی را انتخاب کرده و گوش دهید تا برای شنیدن موسیقی جدید تحریک نشوید کارتان را حتی لحظه‌ای ترک کنید. تحقیقات نشان داده‌اند که موسیقی کلاسیک به تمرکز ذهن کمک می‌کند.
۸. بوهای شیرین استشمام کنید
البته شیرین بودن الزامی نیست اما حس بویایی یک حس قوی است که می‌تواند مزاج و تمرکز شما را تحت تأثیر قرار دهد. مثلاً با استشمام بوی غذای موردعلاقه‌تان احساس گرسنگی می‌کنید و بوی یک تکه غذای مانده حالتان را بد می‌کند. اگر در منزل کار می‌کنید می‌توانید عود یا شمع بودار روشن کنید یا از هر وسیله دیگری که بوی دلپذیری دارد استفاده کنید.
شاید استفاده از عود و شمع و یا هر رایحه قوی دیگری برای محل کار مناسب نباشد چون ممکن است برخی از همکاران شما به این بوها حساسیت داشته باشند. می‌توانید از عطر دلخواهتان به مقدار خیلی کم در محل نبض مچ دست یا داخل آرنج اسپری کنید یا کمی دانه قهوه روی میزتان داشته باشید. بوییدن قهوه باعث می‌شود هشیاری و سطح انرژی شما بالاتر رود.
۹. قهوه بنوشید
نوشیدن قهوه و نوشابه رژیمی در برخی افراد باعث افزایش توانایی و خلاقیت می‌شود. تحقیقات نشان داده که نوشیدن قهوه در اغلب افراد می‌تواند تأثیرات مثبتی روی عملکرد مغز داشته باشد. البته که قهوه مناسب تمامی افراد نیست اما اگر از آن دسته آدم‌هایی هستید که قهوه روی خلاقیت و عملکرد مغزی‌تان تأثیر مثبت می‌گذارد، روزانه کمی قهوه بنوشید. مصرف بیش‌ازحد قهوه ممکن است باعث تحریک شدید عصبی شده و به لرزش دست بیانجامد پس مراقب باشید.
هرگز تجدید‌نظر روی کارتان را فراموش نکنید. همیشه بعد از اتمام کارتان، باکمی فاصله آن را بازبینی و اصلاح کنید.
۱۰. کارتان را شروع کنید
اگر کارتان را شروع نکنید، نمی‌توانید انتظار داشته باشید که جریان انرژی به وجود بیاید. وقتی تمام‌وقت خود را صرف آماده‌سازی شرایط می‌کنید اما کار را شروع نمی‌کنید، این تمهیدها عملاً بی‌فایده خواهد بود. وقتی کارتان را شروع کردید متوجه می‌شوید که این تلاش برای ایجاد جریان انرژی شباهت زیادی به روند مدیتیشن دارد. هر وقت احساس کردید حواستان از انجام به کار پرت می‌شود، به خودتان کمی فرصت دهید و تلاش کنید دوباره درروند کار قرار بگیرید.
شاید در ابتدا برایتان کمی سخت باشد اما اگر تمرکز کنید، کارها به‌خوبی انجام می‌شوند. جدا شدن از کار برایتان به‌تدریج سخت می‌شود و در حین انجام کار هم متوجه گذشت زمان نخواهید شد.
چالش‌های این مسیر
حتی اگر بعد از تمامی این مراحل نتوانستید به این حالت ذهنی دست پیدا کنید، جای نگرانی وجود ندارد. شما در این موقعیت تنها نیستید. تقریباً همه مردم نمی‌توانند هر وقت که اراده کردند، جریان انرژی را به وجود آورند.
دلایل زیادی همچون بی‌علاقگی به کار، بی‌حوصلگی، استرس، خشم و ناراحتی وجود دارند که باعث می‌شوند نتوانید خودتان را غرق کارتان کنید. البته ما تقریباً هرروز به این احساسات دچار می‌شویم و اگر در ایجاد جریان انرژی مصمم هستید باید برای از بین بردن آن‌ها راه‌های مؤثری پیدا کنید.
تمامی راهکارهایی که ذکر کردیم حتی اگر جریان انرژی را برای ایجاد نکند، باعث می‌شود کارآمدی شما بالاتر رود.
هر چه بیشتر برای دستیابی به جریان انرژی تلاش کنید، احتمال موفقیت شما بیشتر خواهد شد. تمرین و ممارست رمز موفقیت است و بالاخره زمانی می‌رسد که تلاش شما به ثمر می‌نشیند.
