تجربه کاربری (User Experience) با کاربردپذیری (Usability) چه تفاوتی دارد؟
طراحی وبسایت شامل فرآیندهای مختلفی است که هریک از آنها شامل اهمیت زیادی هستند. یکی از مواردی که در طراحی سایت اهمیت زیادی دارد، تجربه کاربری است که معنای ساده‌ی آن دسترسی راحت کاربران به بخش‌های مختلف سایت است. تجربه کاربری را نباید با کاربردپذیری یک سایت اشتباه گرفت که در این مقاله قصد داریم به بررسی تفاوت‌های میان این دو بپردازیم.
در سال‌های اخیر طراحی و توسعه تجربه کاربری به عنوان مهم‌ترین فرآیند طراحی سایت شناخته شده است. کاربردپذیری نیز به عنوان یکی از فرآیندهای بسیار مهم در طراحی سایت شناخته می‌شود که در طراحی تجربه کاربری نقش مهمی دارد. اهمیت کاربردپذیری در فرآیند طراحی سایت آنقدر زیاد است که سبب بوجود آمدن موقعیت تخصصی و شغلی در اروپا و آمریکا شده است که به مهندسی کاربردپذیری (Usability Engineers) معروف است.
تجربه کاربری و کاربرد پذیری از جمله مفاهیم پیچیده‌ای هستند که هنگام خروجی از شرایط فنی کمتر می‌توان به تفاوت میان آن‌دو پی برد. تاکنون بحث‌های زیادی برای بررسی تفاوت‌های میان کاربردپذیری و تجربه کاربری در سایت‌ها و مجموعه‌های مختلفی مطرح شده است که در این مقاله به بررسی برخی از تفاوت‌های میان آنها خواهیم پرداخت.
در ابتدا لازم است شما را با تعریف دقیق این دو مفهوم آشنا کنیم تا بتوانید تفاوت‌های آنها را بهتر درک کنید.
تجربه کاربری
تجربه کاربری شامل احساس و نگرش یک فرد هنگامی که از یک محصول استفاده می‌کند، گفته می‌شود. همچنین تجربه کاربری شامل نام تجاری محصول، احساسی که به کاربر دست می‌دهد و عواطف واقعی افراد را شامل می‌شود. تمامی این موارد بخش مهمی از تجربه کاربری را تشکیل می‌دهند که در فرآیند طراحی سایت باید برای آن اهمیت زیادی قائل شد.
کاربردپذیری
کاربردپذیری یک شاخص بسیار مهم برای بررسی کیفیت یک محصول به شما می‌آید. در واقع کاربردپذیری سادگی در استفاده و یادگیری، کارآمد بودن، خطاهای کمتر و همچنین رضایت کاربران را شامل می‌شود. کاربردپذیری از مواردی است که معمولا در بخش کاربردی بودن و عملکرد یک محصول یاد می‌شود. اگر مدیر یک سایت هستید، سعی کنید مشکلات آن در زمینه کاربردپذیری را رفع نموده تا از مواجه شدن سایت با شکست جلوگیری کنید.
مسائل مربوط به کاربردپذیری در محیط طراحی کاربرمحور
- بررسی اثربخشی و کارایی یک محصول و طراحی آن به عنوان هدف اصلی
- ارزیابی راحتی استفاده از محصول توسط افراد و میزان رضایت آنها از محصول
- طراحی نهایی محصول بر اساس میزان راحتی در استفاده و بررسی کاربردپذیری بر روی آن
مسائل مربوط به تجربه کاربری در محیط طراحی کاربرمحور
- طراحی و ارزیابی در فرآیند شروع و پایان استفاده از یک محصول
- تلاش برای جلب نظر کاربران و کسب رضایت حداکثری آنها برای استفاده از محصول
چهار عنصر اصلی در کاربردپذیری
- عملکرد: آیا محصول موردنظر می‌تواند به صورت معمولی کار کند؟
- یادگیری: آیا محصول موردنظر می‌تواند بدون یادگیری اضافه استفاده شود؟
- انعطاف‌پذیری: آیا این محصول غیر از عملکرد اصلی، در زمینه‌های دیگر نیز کارایی دارد؟
- طراحی صنعتی: آیا این محصول برای تجاری‌سازی کیفیت لازم را دارد؟
چهار عنصر اصلی در تجربه کاربری
- کاربردپذیری: آیا کاربران شما می‌توانند به راحتی به وظایف خود عمل کنند؟
- سازگاری و انعطاف‌پذیری: آیا مردم به راحتی می‌توانند از محصول استفاده کنند؟
- درجه تمایل به استفاده: آیا محصول موردنظر به اندازه کافی برای جذاب و سرگرم‌کننده است؟
- ارزشمندی محصول: آیا محصول شما به اندازه کافی برای کاربران شما ارزشمند است؟
اهداف اصلی تجربه کاربری و کاربردپذیری
در فرآیند راه‌اندازی و طراحی سایت هدف اصلی کاربردپذیری استفاده آسان برای کاربران سایت است؛ در حالی که هدف اصلی تجربه کاربری شامل احساسات عمومی کاربر قبل، هنگام و پس از استفاده از سایت است. کاربردپذیری به دنبال آن است که بداند یک کاربران در هنگام استفاده از سایت چقدر راحت است و آیا می‌تواند به سادگی به بخش‌های مختلف سایت دسترسی پیدا کند؟ تجربه کاربری نیز به دنبال این هدف است که بدانید کاربر چگونه راحت‌تر می‌تواند با سایت و بخش‌های مختلف آن دسترسی پیدا کند.
کاربردپذیری نقش بسیار مهمی در طراحی تجربه کاربری دارد
استفاده صحیح از کاربردپذیری در تولید یک محصول می‌تواند احساس رضایت در کاربران ایجاد کند و همچنین درصد خطای استفاده نادرست توسط کاربران را کاهش می‌دهد.
مقاله مرتبط: راهنمای انجام تست A/B و کاربرد پذیری
کاربردپذیری احساس رضایت و حس عاطفی بسیار خوبی در کارب ایجاد کند و از این طریق می‌تواند باعث بهبود تجربه کاربری شود. برای درک بهتر این مفهوم مثال زیر را در نظر بگیرید:
دو جعبه کوچک و بزرگ را در نظر بگیرید؛ جعبه بزرگ به علت اندازه بزرگ در هنگام حمل‌و‌نقل و استفاده شما را با مشکل مواجه می‌کند! اما جعبه کوچک‌تر به دلیل اندازه مناسب در هنگام استفاده و حمل می‌تواند رضایت شما جلب کند. قابلیت استفاده آسان از جعبه سبب می‌شود تا تجربه کاربری شما نیز بهبود پیدا کند.
تفاوت بین کاربردپذیری و قابلیت دسترسی
Accessibility یا قابلیت دسترسی، شامل سادگی در دسترسی به بخش‌های مختلف یک سایت می‌شود که توسط افراد معمولی یا حتی افراد معمول نیز قابل درک و استفاده است. تست دسترسی یک سایت به بررسی راحتی استفاده از سایت توسط افراد معلول با استفاده از ابزارهای در دسترس آنها است.
مقاله مرتبط: راهنمای طراحان برای ایجاد قابلیت دسترسی
کاربردی‌پذیری به معنای میزان سادگی استفاده از یک سایت بدون نیاز به توضیحات اضافه توسط طراح یا مدیر سایت است؛ هر چقدر قابلیت استفاده از یک سایت بدون نیاز به توضیحات بیشتر باشد، آن سایت از کاربردپذیری بالایی برخوردار است. کاربردپذیری بر روی میزان سادگی استفاده از یک سایت تمرکز می‌کند و همچنین میزان کاربرپسند بودن یک سایت را بررسی می‌کند. به یاد داشته باشید که پیش از شروع فرآیند طراحی یک سایت، باید یک شناخت کافی از کاربردپذیری یک سایت اطلاع دقیقی داشته باشید.
نتیجه‌گیری
کاربردپذیری یک سایت شامل اثربخشی، کارایی و رضایت کاربران سایت می‌شود که اهیمت زیادی دارد. از طرفی تجربه کاربری یک جنبه گسترده از تعامل میان کاربران و بخش‌های مختلف سایت را شامل می‌شود که با کاربردپذیری تفاوت دارد. در این مقاله سعی کردیم به بررسی مفاهیم‌ها و تفاوت‌های میان کاربردپذیری و تجربه کاربری بپردازیم تا بتوانید درک صحیحی از این دو مفهوم در حوزه طراحی سایت پیدا کنید.
