PaaS یا «پلتفرم به‌عنوان خدمات» مخفف عبارت Platform-as-a-Service و مدلی است که توسعه‌دهندگان هر ابزاری که برای توسعه اپلیکیشن نیاز دارند را اجاره می‌کنند و از خدمات ابری استفاده می‌کنند تا تجهیزات و سیستم‌عامل در اختیار داشته باشند. PaaS یکی از ۳ مدل پردازش ابری است که به‌صورت فوق‌العاده‌ای توسعه اپلیکیشن وب را ساده می‌کند چراکه همه کارهای بک‌اند، توسط دیگران پشت صحته اتفاق میفتند. باوجودی که PaaS شباهت‌هایی با پردازش بدون سرور دارد اما ۳ تفاوت عمده بین آنها وجود دارد که در انتهای مقاله به آن می‌پردازیم.
۳ مدل پردازش ابری چه هستند؟
PaaS، SaaS و Iaas سه مدل پردازش ابری هستند که IaaS به تجهیزات پردازش ابری مانند سرورها و دیسک‌ها اشاره می‌کند که توسط یک شرکت خدمات ابری تامین می‌شوند اما SaaS به یک اپلیکیشن کامل اشاره می‌کند که در ابرها میزبانی می‌شود و توسط تامین کننده خدمات مدیریت می‌شود. اگر یک کاربر SaaS شبیه کسی باشد که یک خانه اجاره کرده است پس PaaS شبیه کسی است که همه تجهیزات و ابزارآلات لازم برای ساخت خانه را اجاره کرده است که توسط مالک تعمیر و نگهداری می‌شوند.
PaaS در مقایسه با فضای توسعه داخل سازمانی چه تفاوتی دارد؟
PaaS از طریق اتصال اینترنت قابل‌دسترسی است که ساخت اپلیکیشن را در یک مرورگر وب ممکن می‌کند. ازآنجایی‌که فضای توسعه به‌صورت لوکال نیست، توسعه‌دهندگان می‌توانند از هر مکان و زمانی روی اپلیکیشن کار کنند. این قابلیت اعضای تیم را قادر می‌کند تا در مکان‌های جغرافیایی متفاوت حضور داشته باشند و با هم مشارکت کنند. باوجودی که توسعه‌دهندگان کنترل کمتری در فضای توسعه دارند در عوض هزینه سربار کمتری هم ایجاد می‌شود.
PaaS شامل چه خدماتی است؟
خدمات اصلی ارائه شده در پلن‌های PaaS شامل موارد زیر است:
• ابزارهای توسعه
• میان‌افزارها
• سیستم‌های عامل
• دیتابیس
• تجهیزات
تامین کنندگان مختلف شاید خدمات دیگری هم اضافه کنند اما خدمات بالا هسته اصلی PaaS را تشکیل می‌دهند.
ابزارهای توسعه
تامین کنندگان PaaS انواع ابزارهای لازم برای توسعه نرم‌افزار را ارائه می‌کنند که شامل ویرایشگر سورس کد، خطایاب، کامپایلر و سایر ابزارهای ضروری است. این ابزارها ممکن است با هم در یک فریم ورک ارائه شوند که بستگی به تامین کننده خدمات دارد اما درنهایتPaaS باید همه نیازهای توسعه‌دهنده برای ساخت اپلیکیشن را تامین کند.
میان‌افزارها
پلتفرم‌هایی که خدمات ارائه می‌کنند معمولا یک میان‌افزار هم دارند تا توسعه‌دهندگان مجبور نباشند خودشان آن را بسازند. میان‌افزار نرم‌افزاری است که بین رابط کاربری اپلیکیشن و سیستم‌عامل دستگاه قرار می‌گیرد؛ مثلا میان‌افزار همان برنامه‌ای است که به نرم‌افزار اجازه می‌دهد تا ورود داده از طریق کیبورد و موس را ممکن کند. میان‌افزار برای اجرای یک اپلیکیشن لازم است اما کاربر تعاملی با آن ندارد.
سیستم‌های عامل
تامین کننده خدمات PaaS سیستم‌عامل را تامین و نگهداری می‌کند تا توسعه‌دهندگان از آن استفاده کنند و اپلیکیشن را روی آن اجرا کنند. معمولا هر دو گروه سیستم‌عامل‌های متداول و خاص ارائه می‌شوند تا محدودیتی در انواع پروژه‌ها نباشد.
دیتایس
تامین کنندگان PaaS دیتابیس را نگهداری و مدیریت می‌کنند و معمولا سیستم مدیریت دیتابیس هم برای توسعه‌دهندگان تامین می‌کنند.
تجهیزات
PaaS لایه بعد از IaaS در مدل خدمات پردازش ابری است و هر چیزی که در IaaS وجود دارد در PaaS هم ارائه می‌شود. یک تامین کننده PaaS سرورها، فضای ذخیره‌سازی و مراکز داده فیزیکی را مدیریت می‌کند یا آنها را از تامین کننده IaaS خریداری می‌کند.
مزایای PaaS چیست؟
• زمان سریع‌تر برای بازاریابی محصول
PaaS برای ساخت اپلیکیشن استفاده می‌شود که سریع‌تر وارد بازار شود چراکه در شرایط عادی توسعه‌دهنده مجبور است نگران ساخت، تنظیم و آماده‌سازی همه پلتفرم‌ها و تجهیزات بک‌اند باشد. باوجود PaaS تنها کاری که توسعه‌دهنده انجام می‌دهد نوشتن کد و تست اپلیکیشن است و با خیال راحت اجازه می‌دهد تا تامین کننده PaaS سایر کارها را مدیریت کند.
• تمرکز کامل در یک فضای کاری
PaaS به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد تا اپلیکیشن را در یک فضا ساخته، اجرا، میزبانی و به‌روزرسانی کنند تا مطمئن شوند که اپلیکیشن قبل از عرضه به‌درستی کار می‌کند. با این خدمات چرخه تولید اپلیکیشن ساده می‌شود.
• قیمت مناسب
PaaS در بسیاری از موارد از IaaS مقرون‌به‌صرفه‌تر است. برای اینکه هزینه سربار کاهش پیدا می‌کند و مشتری‌ها نیازی به مدیریت و آماده‌سازی ماشین‌های مجازی ندارند. علاوه بر اینکه برخی از تامین کنندگان PaaS پلن های pay-as-you-go دارند که فقط منابع پردازشی استفاده شده توسط اپلیکیشن را محاسبه می‌کند که باعث صرفه‌جویی برای مشتری می‌شود؛ اما هر تامین کننده‌ای ساختار متفاوتی برای قیمت‌گذاری دارد و برخی از آنها هزینه ماهانه دریافت می‌کنند.
• لایسنسینگ آسان‌تر
تامین کنندگان PaaS مسئولیت روند لایسنس گرفتن برای سیستم‌های عامل، ابزارهای توسعه و هر چیز دیگری که در پلتفرم وجود دارد را به عهده دارند تا توسعه‌دهنده دغدغه اضافه نداشته باشد.
معایب PaaS چیست؟
• محدودیت به یک تامین کننده
پس از امضای قرارداد شاید تغییر تامین کننده سخت باشد برای اینکه اپلیکیشن با استفاده از ابزارهای تامین کننده فعلی ساخته شده است که مختص پلتفرم خودش است و هر تامین کننده‌ای ممکن است ساختار معماری متفاوتی داشته باشد. تامین کننده جدید شاید برای ساخت و اجرای اپلیکیشن از زبان برنامه‌نویسی، لایبرری، APIs، معماری و یا سیستم‌عامل فعلی پشتیبانی نکند درنتیجه برای تغییر تامین کننده، ممکن است مجبور شوید اپلیکیشن را دوباره بسازید یا به‌شدت تغییر دهید.
• وابستگی به تامین کننده
همه کار و منابعی که برای تغییر تامین کننده PaaS لازم است احتمالا شرکت‌ها را به تامین کننده فعلی وابسته می‌کند. یک تغییر کوچک در روند کار با تامین کننده یا تجهیزات می‌تواند تاثیر بزرگی روی عملکرد یک اپلیکیشن داشته باشد چراکه برای اجرای موثر، متناسب با تنظیمات تامین کننده قبلی طراحی شده است. علاوه بر این، اگر مدل قیمت‌گذاری تامین کننده تغییر کند، ممکن است اجرای یک اپلیکیشن ناگهان گران‌قیمت شود.
• امنیت و چالش‌های قانونی
درمعماری PaaS تامین کننده خدمات اکثریت داده اپلیکیشن را به همراه کد ذخیره می‌کند که در برخی موارد ممکن است دیتابیس را از طریق یک تامین کننده مستقل ذخیره کند که یک شرکت IaaS است. بیشتر تامین کنندگان PaaS شرکت‌های بزرگ هستند که توان امنیتی بالایی دارند به همین دلیل تست کامل امنیتی اپلیکیشن و داده‌اش سخت است. علاوه بر این، شرکت‌هایی که باید قوانین سختگیرانه امنیتی را رعایت کنند، اگر مجبور باشند قانونمندی یک تامین کننده را هم کاملا بررسی و تایید کنند باید زمان و کار بیشتری صرف کنند که عرضه محصول به بازار را سخت می‌کند.
PaaS چه تفاوتی با پردازش بدون سرور دارد؟
PaaS و پردازش بدون سرور ازآن‌جهت شباهت دارند که تنها کاری که توسعه‌دهنده باید انجام دهد این است که کد را بنویسد و آپلود کند تا تامین کننده همه روند بک‌اند را انجام دهد؛ اما مقیاس‌پذیری در این دو مدل تفاوت زیادی دارد.
• اپلیکیشن هایی که با استفاده از پردازش بدون سرور یا FaaS ساخته شده‌اند، به‌صورت اتوماتیک مقیاس می‌گیرند اما اپلیکیشنهای PaaS فقط توسط برنامه‌نویس مقیاس‌پذیر هستند. زمان راه‌اندازی هم گاهی اوقات خیلی تفاوت دارد یعنی اپلیکیشنهای بدون سرور می‌توانند بلافاصله راه‌اندازی و اجرا شوند اما اپلیکیشنهای PaaS مانند اپلیکیشنهای سنتی هستند که باید شبانه‌روزی اجرا شوند تا در دسترس کاربر باشند.
• تفاوت دیگر این دو مدل این است که تامین کنندگان خدمات بدون سرور مانند PaaS ابزارهای توسعه یا فریم ورک را برای توسعه‌دهنده تامین نمی‌کنند.
• قیمت‌گذاری هم این دو مدل را از هم جدا می‌کند. قیمت‌های PaaS به‌اندازه پردازش ابری بدون سرور دقیق و مشخص نیستند که در آن هزینه‌ها به‌اندازه ثانیه و حتی درصدی از ثانیه که برنامه اجرا شده است، محاسبه می‌شوند.
نتیجه‌گیری
PaaS یا پلتفرم به‌عنوان خدمات مزایای زیادی برای توسعه‌دهندگان و طراحان وب دارد تا بدون دغدغه خرید ابزار و تجهیزات به تخصص اصلی خود بپردازند و مدیریت سایر کارها را به یک خدمات دهنده مستقل واگذار کنند. در این صورت، روند توسعه اپلیکیشن موثرتر می‌شود و قیمت‌ها هم مقرون‌به‌صرفه‌تر می‌شوند که برای کاربر نهایی هم سودمند است.
