6 نکته مهم در طراحی جریان کاربری

آیا می دانید جریان کاربری چیست؟ وقتی کلمه “جریان” را می‌شنوید، اولین چیزی که به ذهنتان می‌رسد چیست؟ احتمالاً روند گردش و حرکت اشیا در محیط مشخصی را تصور می‌کنید. برای مثال، این جریان ممکن است به حرکت اشیا فیزیکی در هوا یا آب مربوط شود. حتی ممکن است جریان حرکت کاربران در میان وب‌سایت‌ها یا اپلیکیشن‌ها را هم متصور شوید. در هر دو مثال مذکور هرچه حرکت روان‌تر باشد، اشیا هم آسان‌تر در محیط انتقال می‌یابند.

اهمیت طراحی جریان کاربری روان

طراحان وب، زمان زیادی را برای طراحی هرکدام از صفحه‌های وب‌سایت صرف می‌کنند تا آن‌ها را بدون نقص به اتمام برسانند. نتیجه تلاش آن‌ها به طراحی صفحه مناسبی می‌انجامد که همه عناصر در آن به‌خوبی جای گرفته‌اند و سلسله‌مراتبشان هم رعایت شده است. از طرفی طراحان فراموش می‌کنند که کاربران به‌یک‌باره از ناکجا وارد این صفحه‌ها نمی‌شوند؛ بلکه توالی دستورها و کلیک‌های متعدد است که آن‌ها را به دنبال تلاش برای انجام کارهایشان از وب‌سایت یا اپلیکیشنی دیگر به این صفحه‌ها راهنمایی می‌کند. بدین ترتیب جریان انتقال کاربران هم به‌اندازه طراحی صفحه‌ اهمیت دارد و در تجربه کاربری تأثیرگذار است.

مقاله مرتبط: اشتباهات UI که به UX لطمه می‌زند

شکل ظاهری جریان کاربری چگونه است؟

جریان کاربری درواقع همان مسیری است که کاربر در وب‌سایت یا اپلیکیشن در پیش می‌گیرد تا به هدف مشخصش دست یابد. این مسیر می‌تواند به‌صورت توالی عملیات کاربر هم معرفی شود. برای مثال، جریان کاربری درخواست تاکسی آنلاین این‌گونه خواهد بود:

• انتخاب آدرس مقصد
• انتخاب خدمات موردنظر کاربر (تاکسی، پیک، …)
• انتخاب مبدأ
• ارسال درخواست

جریان کاربری مثال بالا به شکل خطی و مستقیم طراحی‌شده است؛ اما در برخی موارد این جریان اصلاً خطی نیست و شامل درخواست تصمیم‌گیری یا حلقه‌های شرطی متعدد می‌شود. روند خرید محصولات یا مقایسه کردن آن‌ها را می‌توان از این نوع جریان‌های پیچیده‌تر برشمرد. ازآنجاکه کاربر ممکن است مسیرهای مختلفی را در پیش بگیرد، جریان کاربری را معمولاً به شکل فلوچارت (نمودار گردشی) با گره‌هایی که هرکدام متعلق به مسیرهای مهم و مشخص هستند، طراحی می‌کنند.

طراحی جریان‌های کاربری

۱ –اهدافی را که کاربران و کسب‌وکارها به دنبال محقق کردنشان هستند، بیابید

اصلی‌ترین مقصود طراحان در اجرای پروژه‌های تازه، این است که اهداف کسب‌وکارها را محقق سازند. اهداف کسب‌وکارها ممکن است تشویق کاربران به ثبت‌نام و دریافت خدمات مشخص، ترغیب به خرید محصولات یا حتی عضویت در خبرنامه ایمیلی باشد. وقتی محصولی نتواند اهداف تجاری را محقق سازد، عملاً ارزشی هم برای صاحبان محصول نخواهد داشت. درعین‌حال باید اهداف کاربران را هم در طراحی و توسعه محصول در نظر گرفت. این اهداف درواقع خواسته‌هایی هستند که کاربران به دنبال یافتن پاسخی برای محقق کردنشان به‌سمت وب‌ سایت و اپلیکیشن می‌آیند.

به همین خاطر باید کاربر نهایی را هم در طراحی جریان انتقال در نظر گرفت. طراحان وب در توسعه جریان کاربر باید این پرسش‌ها را از خود بپرسند:

• هدف کاربر چیست؟
• این هدف برای کاربر چه اهمیتی دارد؟ و چه انگیزه‌ای او را به سمت احقاق آن می‌راند؟
• کاربر برای تحقق هدف و رسیدن به آنچه کمکی لازم دارد؟
• شک و تردیدهای کاربر کدام‌اند؟

پاسخ به این پرسش‌ها می‌تواند به طراح در چگونگی طراحی و توسعه هرکدام از صفحه‌های وب‌سایت ازنظر محتوا و امکانات راهبری درون آن‌ها کمک کند.

نکته: توسعه و ایجاد جریان کاربری روان نیازمند درک عمیقی از کاربر هدف است. به همین خاطر به‌عنوان طراح وب پیش از طراحی اولیه هم باید با کاربران یا مشتریان خود مصاحبه و گفتگو کنید. اهداف، نیازمندی‌ها و محرک‌های انگیزشی آن‌ها را به‌خوبی درک کنید تا بتوانید جریان کاربری مؤثر و مناسبی توسعه دهید.

۲ – نقشه انتقال کاربران را تهیه کنید

نقشه انتقال کاربر ابزار قدرتمندی است که به شما کمک می‌کند نحوه تعامل کاربران با محصول را تجربه کنید. این نقشه احساسات و نظرات کاربران را در مواجهه با محصولی که طراحی کرده‌اید، شرح می‌دهد. دسترسی به این اطلاعات می‌تواند شالوده مناسبی برای طراحی جریان کاربری باشد.

۳ – پیش از تهیه پروتوتایپ مدلی ساده از جریان کاربری طراحی کنید

طراحان وب در خلال برگزاری جلسه با مشتریان یا افراد تیم طراحی معمولاً از جریان کاربری موردنظرشان مدلی ساده طراحی می‌کنند. ایده جریان انتقال کاربران در میان صفحه‌ها ممکن است ساده به نظر برسد، اما طراحی آن در جلسه‌های کاری کمی دشوار است. برخی کاربران تلاش می‌کنند تا همه مرحله‌های انتقال را در این جریان طراحی کنند، اما گاهی برای تکمیل آن‌ها مخصوصاً در مرحله ایده‌پردازی زمان زیادی لازم است. در مرحله ایده‌پردازی طراحان معمولاً ایده‌های بسیاری در سر دارند و مطمئن نیستند کدام‌یک از این ایده‌ها بهترین راهکار خواهد بود. از طرفی نباید تصویرسازی را به‌طورکلی از این مرحله حذف کرد. وقتی جریان کاربری به شکل داستان متنی ارائه می‌شود، نمی‌تواند نمایانگر و نشان‌دهنده کاملی از شکل واقعی باشد و همچنین اعضای تیم طراحی هم قادر نخواهند بود شمایل واقعی آن را به‌خوبی تصور کنند.

مقاله مرتبط: wireframe و prototype و mockup چه تفاوتی باهم دارند؟

ایجاد طرح کلی از جریان کاربری می‌تواند بهترین راهکار ممکن شناخته شود. این طرح به شما کمک می‌کند متوجه شوید باید چه صفحه‌هایی را طراحی و آن‌ها را چگونه به هم متصل کنید. Ryan Singer از Basecamp رویکرد مختصری درباره نوشتن طرح کلی جریان کاربری دارد. این رویکرد براساس ایده ساده‌ای شکل یافته و بر طراحی جریان کاربری به شکل مکالمه تأکید می‌کند. طراحی و تهیه این قالب ساده است و زمان کمی لازم دارد و همچنین ضروریات هر مرحله از مرحله‌های مختلف روند انتقال کاربران را به هم متصل می‌کند.

آنچه کاربر می‌بیند بالای نوار و آنچه انجام می‌دهد، زیر آن است. یک پیکان کارهایی را که کاربر انجام می‌دهد به صفحه دیگری با کاری دیگر وصل می‌کند.

۴ – مدل پروتوتایپ اولیه جریان انتقال را ایجاد کنید

یکی از بزرگ‌ترین اشتباه‌هایی که تیم‌های طراحی مرتکب می‌شوند این است که پیش از دستیابی به طرح کلی مناسب مدل پروتوتایپ جریان کاربری را طراحی می‌کنند. محصولی که بدون طرح کلی ایجاد می‌شود تنها مجموعه‌ای از صفحه‌هاست که به‌صورت جداگانه طراحی شده‌اند. اما وقتی پروتوتایپ براساس طرح کلی ساخته‌شده باشد، جریان کاربری در آن ملموس‌تر خواهد بود. ایجاد پروتوتایپ درواقع روشی است که به کمک آن می‌توان با افزودن جزئیات بیشتر شکل واقعی‌تری به جریان کاربری بخشید.

تصحیح و ویرایش جریان کاربری چرخه بی‌پایانی از ایجاد، آزمایش و یادگیری است و طراحی پروتوتایپ می‌تواند در این روند مؤثر واقع شود. به کمک پروتوتایپ قادر خواهید بود نظریه‌های خود را به آزمون بگذارید و آن‌ها را تأیید کنید. بدین ترتیب پیش از تکمیل طراحی جریان کاربری، پروتوتایپی ساده از آن ایجاد کنید تا ثابت شود که محصول نهایی با توجه به اهداف کاربر و کسب‌وکاری که مشتری شماست، طراحی‌شده است. پس از اثبات این موضوع می‌توانید تغییرات لازم را در جریان کاربری اعمال کنید تا بهبود یابد.

پروتوتایپ واکنش‌گرا به شما کمک می‌کند جریان‌های کاربری مختلفی را کاوش کنید. پروتوتایپ‌ها قادر هستند نحوه کار محصول نهایی را برای شما به تصویر بکشند. با بهره گرفتن از پروتوتایپ می‌توانید میان جریان کاربری با اعضای تیم طراحی / مسئولان ارتباط برقرار کنید و بازخوردهای آن‌ها را هم در ارتباط با محصول دریافت کنید.

۵ – جریان کاربری را به کمک کاربران واقعی آزمایش کنید

وقتی طراحی جریان کاربری تکمیل شد، بهتر است آن را توسط کاربران واقعی آزمایش کنید. از کاربران درخواست کنید محصول نهایی شما را محک بزنند و نظرات خود را به‌راحتی ابراز کنند. در شرایط ایده‌آل، باید کاربران این آزمایش را که مشخصات آن‌ها با مشتری هدفتان انطباق دارد، به استخدام درآورید و آن‌ها را شخصاً مورد مشاهده و بررسی قرار دهید. اگر این شرایط برای شما ممکن نیست، می‌توانید از خدماتی مانند usertesting.com کمک بگیرید.

مقاله مرتبط: راهنمای انجام تست A/B و کاربرد پذیری

آزمایش به شما کمک می‌کند تا مشکلات رایج را شناسایی کنید. برای مثال، تصور کنید که مشکلی وجود دارد و شما هم راهکارهای متعددی را برای رفع آن در نظر گرفته‌اید، اما نمی‌دانید کدام‌یک از این راهکارها برای کاربرانتان مناسب‌تر هستند. بدین ترتیب این گزینه‌ها را به کمک کاربران واقعی به بوته آزمایش می‌گذارید و بهترین مورد را برمی‌گزینید.

این شیوه آزمایش تحت عنوان A / B Testing شهرت یافته است و در روند اجرای آن دو نسخه مختلف از محصولی واحد در مقایسه باهم مورد آزمایش قرار می‌گیرند تا بهترین آن‌ها ازنظر عملکرد مشخص شود.

۶ – بررسی و اصلاح موارد لازم پس از عرضه جریان کاربری

روند طراحی و توسعه جریان کاربری با آغاز انتشار محصول نهایی پایان نمی‌پذیرد؛ بلکه پس از اتمام هم همواره باید میزان کارآمدی آن را سنجید. حتی اگر جریان کاربری به‌خوبی توسعه‌یافته باشد و نتایج آزمون آن موفقیت‌آمیز بوده باشد هم باید بر بهینه‌سازی مراحل مختلف آن تمرکز کنید.

داده‌های همه مراحل در جریان کاربری را گردآوری و چگونگی حرکت و انتقال کاربران در آن را ارزیابی کنید. برای مثال اگر جریان کاربری خرید در اپلیکیشن فروشگاه اینترنتی را طراحی کرده‌اید، داده‌ها نشان می‌دهند که کاربران شما در کدام مرحله با مشکل مواجه می‌شوند.

نتیجه‌گیری

وقتی پای طراحی دیجیتالی در میان باشد، موفقیت محصول معمولاً مشروط به طراحی جریان کاربری خواهد بود. جریان کاربری ابزار قدرتمندی در دست طراحان است؛ چراکه آن‌ها را قادر می‌سازد تا تصویر نهایی محصول را مجسم سازند. طراحان وب به کمک جریان کاربری می‌توانند متوجه شوند که باید چه صفحه‌هایی را طراحی کنند و همچنین آن‌ها را چگونه به یکدیگر متصل سازند.